In deze blogpost vertel ik mijn mening over hoe men als organisatie beter grip kan krijgen op de culturele verschillen tussen een traditioneel Nederlands bedrijf met Nederlandse normen en waarden, en een internationale partner zoals een leverancier, klant of business partner met een geheel andere cultuur.
Naar aanleiding van de ‘Internationale maand’ bij JICO Hosting heb ik besloten om een artikel te schrijven over cultuur verschillen en wat dat betekent tijdens het ondernemen. Dit is een onderwerp dat vaak onderbelicht blijft terwijl juist blijkt dat ook de grootste bedrijven op aarde nog wel eens de kopstoten tegen cultuur verschillen wanneer zij vestigingen willen openen in het buitenland bijvoorbeeld.
Een goed voorbeeld hiervan is de Amerikaanse ontbijtgigant, Dunkin Donuts.
Het bedrijf Dunkin Donuts had grootse plannen om in 2012 de Indiaase ontbijt markt te veroveren, maar moet anno 2018 al de helft van al zijn winkels in India sluiten. Hoe kan het zelfs bij een bedrijf zo groot als Dunkin Donuts fout gaan? Cultuur verschillen. Dunkin Donuts is een Amerikaans bedrijf met een Amerikaanse formule, een zogenaamde ‘quick bite’ in de ochtend terwijl je naar je werk gaat met een donut en een kop koffie. Terwijl het in India veel gebruikelijker is om de ochtend te starten met een wat uitgebreider ontbijt met het gezin, een snelle hap is niet aan de orde. Daarnaast werd Dunkin’ Donuts in India gezien als een bakkerij, iets waar je een zoete snack haalt voor een bijzondere gelegenheid, of als dessert. Er was hier duidelijk een reuzachtig gat tussen de Amerikaanse manier van denken en de Indiaase manier van denken. Dunkin’ probeerde het anders door het menu te lokaliseren, meer saffraan, mango en lychee smaken die in het smaakpallet van de Indiaase consument valt, meer op thee gebasseerde dranken en Dunkin’ probeerde ook wat geheel nieuws, pittige burgers. Hierbij was de valkuil dat de focus weg werdt getrokken van het hoofdproduct van Dunkin Donuts, namelijk Donuts. Het bedrijf deed zo’n zijn best om te voldoen aan de wensen van de Indiaase klant dat het zijn eigen identiteit verloor door het product wat nota bene in de naam staat van de keten te verwaarlozen, dat is natuurlijk geen goede PR.
Zoals je ziet is het belangrijk om rekening te houden met de cultuur van partijen in andere landen, want het kan letterlijk de samenwerking of uitbreiding maken of breken.
De Nederlandse cultuur
Wat verstaan wij onder cultuur?
Cultuur kan men onderscheiden in 2 groepen, Cultuur met een hoofdletter C en cultuur met een kleine letter c. De grote C in Nederland kunnen we identificeren als de architectuur van de herenhuizen aan de grachten in Amsterdam of de Nederlandse Dance scene waar de nieuwste hits worden geproduceerd. Dit zijn de cultuur onderdelen die, wanneer er weer een reccesie periode is, als eerst wegbezuinigt worden. En deze onderdelen zijn ook niet, tot nauwelijks belangrijk in deze blogpost voor het punt wat ik probeer te maken.
Wij kijken naar cultuur met een kleine c, dat komt meer in de richting van patronen van denken, voelen en handelen die zijn aangeleerd. Gewoontes, normen en waarden die we delen in onze gemeenschap.(Robbins & Judge, 2015, p. 40
Wat kenmerkt de Nederlandse cultuur?
De
Nederlandse cultuur wordt sterk gekenmerkt door individualisme. Je gaat
naar werk zodat je jezelf kunt onderhouden met het geld wat je
verdient, je gaat naar school om jezelf te ontwikkelen, je zegt wat je
denkt want jouw mening doet ertoe. De
gevolgen van het leven als een individu is tekened voor hoe we met
elkaar omgaan en wat we van bepaalde zaken vinden, dus een cruciaal
onderdeel van onze cultuur. Naast het individualisme is in Nederland ook
vrijheid en gelijkheid een groot onderdeel van de cultuur, het is nota
bene de eerste wet geschreven in onze grondwet. En dat uit zich ook op
de werkvloer. Ongeacht of je Nederlands, Belgisch of Braziliaan bent, je
wordt beoordeeld op je kennen en kunnen (dat hoop ik in iedergeval wel)
en de toegevoegde waarde die jij brengt in de organisatie. Je bent goed
in je werk, en krijgt daarom ook verantwoordelijkheden bij je werk, jij
bepaald hoe je het best je werk kan doen conform de bedrijfsregels. Al
deze thema’s zijn wederom erg aanwezig in het Nederlandse bedrijfsleven,
omdat het onderdeel is van de cultuur in onze gemeenschap.
Zuinig,
direct, nuchter en aanpasbaar. Dit zijn ook allemaal aspecten van de
Nederlandse cultuur die ondernemen in Nederland kenmerken.
Deze
kenmerken zijn natuurlijk niet per definitie in ieder Nederlands bedrijf
te vinden, en voor de bedrijfscultuur moet er ook goed gekeken naar de
organisatie zelf.
Hoe kunnen we organisaties met een andere cultuur benaderen?
Stel
je wilt met een Chinese leverancier samenwerken voor je eigen
bouwbedrijf, of je bent van plan om Poolse seizoenswerkers in te huren
voor op je boerderij. Hoe benader ik deze mensen die een heel andere
cultuur hebben?
Om deze vraag
te beantwoorden moeten we eerste weten hoe we een typische
organisatiecultuur van een ander land kunnen bepalen, en hoe deze staat
tegenover de Nederlands cultuur. Hiervoor gebruiken wij de zes culturele dimensies van Hofstede.
Zes culturele dimensies van Hofstede
Hofstede
stelt dat er zes dimensies zijn waaraan we kunnen zien wat de
verschillen zijn in culturele waardes tussen organisaties.
Deze zijn:
- Machtsafstand
- Individualisme of collectivisme
- Masculiniteit of feminiteit
- Onzekerheidsvermijding
- Lange- en kortetermijngerichtheid
- Hedonisme versus soberheid
Voor een uitleg van de bovenstaande punten verwijs ik naar dit artikel.
Duidelijk vanaf het begin!
Wanneer wij hebben bepaald hoe de eigen organisatie eruit ziet, dan kunnen we dit afwegen tegen een andere organisatie met een andere cultuur en de gelijkenissen en verschillen beschrijven.
Zo kan blijken uit de analyse dat jouw bedrijf erg gericht is op onzekerheden vermijden (wat een typisch Nederlandse gedraging is) maar dat de nieuwe Amerikaanse leverancier die je op het oog hebt juist een hele hoop risico’s neemt in het ondernemen (Ook typerend voor Amerikaanse ondernemers). Hoe zorg jij ervoor dat de samenwerking dan soepel verloopt, en dat jouw bedrijf niet uiteindelijk schade gaat leiden door roekeloos gedrag van deze nieuwe leverancier?
Een oplossing hierbij is: Duidelijk vanaf het begin afspraken maken op papier en compromissen sluiten. Wanneer we een nieuwe buitenlandse klant ontvangen, in gesprek zijn met een nieuwe leverancier of in gesprek zijn met een buitenlandse werknemer, dan is het altijd van belang dat wanneer we de cultuur verschillen weten, dat we rekening houden met de belangrijkste normen bij de andere partij zonder dat we onze eigen waarde schaden. Zo sluiten we een compromis met de ander waarin wij aantonen ‘Wij zijn op de hoogte van jullie gewoontes, en respecteren die’.Vanuit de andere partij krijg je meestal dan wederzijds respect omdat je aantoont dat je de moeite neemt om hun gewoontes te begrijpen. Vervolgens is het ontzettend belangrijk dat de afspraken, plichten en verantwoordelijkheden op papier worden gezet zodat er duidelijkheid is voor beide partijen hoe de situatie eruit ziet
Ondernemen is risico nemen. Een welbekende zin voor iedere Nederlandse ondernemer, en dat geldt ook met samenwerkingen met partijen die een andere cultuur hebben. Het kan ontzettend goed gaan, of falikant fout gaan terwijl je juist je best hebt gedaan om de ander zijn gedragingen en gewoontes te begrijpen. De cultuur bestuderen van nieuwe partners is een preventieve maatregel om het risico op een slechte samenwerking (door cultuurverschillen) te verkleinen, en juist een goede samenwerking te stimuleren. Voorbereiding is en blijft daarbij van levensbelang! Een goed begin is al het halve werk. Elkaar begrijpen is een eerste stap naar een succesvolle samenwerking, en maakt de kans op success dan ook stukken groter!
Ik hoop dat je wat hebt opgestoken van deze korte blogpost over hoe om te gaan met verschillende culturen als ondernemer. Vergeet niet dat culturen verschillen per land maar ook per soort bedrijf! Maar dat is een post voor een andere keer.
Coen Schuurman
Co-Founder JICO Hosting
Bronnen:
Geert Hofstede en culturele-dimensietheorie – een overizcht | WorldSpeaking. (2011, 1 oktober). Geraadpleegd op 19 november 2018, van http://news.telelangue.com/nl/2011/10/culturele-dimensietheorie
Krook, N. (z.d.-b). Around the Globe – Wat is typisch Nederlands? Geraadpleegd op 19 november 2018, van https://www.aroundtheglobe.nl/reizen/voorbereidingen/wat-typisch-nederlands-si12522.html
Hofstede, G. (2003). Allemaal andersdenkenden: omgaan met cultuurverschillen (5e ed.). Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Contact.
Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2015). Gedrag in organisaties (12e ed.). Amsterdam, Nederland: Pearson Benelux.